Intellectual property, en dan vooral het ontbreken ervan, is nog weleens een spelbreker bij onderhandelingen tussen een verkopende partij en een potentiële koper. Over het algemeen geldt: bedrijven die eigen IP bezitten, zijn sterkere en meer waardevolle bedrijven dan bedrijven die geen of weinig IP bezitten.
Intellectual property (ook wel intellectuele eigendomsrechten genoemd) is een beetje een apart ding. Wie een uitvinding heeft gedaan, kan daar een patent of soms wel meerdere patenten op aanvragen. Daarmee wordt de vinding officieel toegeschreven aan de uitvinder.
In opdracht gemaakt
Bij intellectual property is het niet zo simpel. Er zijn vormen van IP die vast te leggen zijn via een merkenbureau – zoals een logo, een slogan of ook een artiestennaam. Dat kan dan zowel nationaal als internationaal. Meestal echter wordt IP niet vastgelegd. Maar dat betekent niet dat er van IP geen sprake is. Wie een tekst heeft geschreven, bezit die tekst, ook als die tekst in opdracht is geschreven. Enkel door afstand te doen van dat recht (bijvoorbeeld in een contract), verandert dat.
Ook bij software bedrijven speelt dit. De schrijver van de software bezit de software, tenzij andere afspraken zijn gemaakt. In overnametrajecten komt dit onderwerp op twee manieren aan de orde. De eerste daarvan komt met name bij start-ups voor. De situatie is dan: jonge ondernemer, onbezonnen, heeft een top idee voor een app maar kan zelf niet ontwikkelen. Hij gaat met het idee naar Oekraïense of Estse software-ontwikkelaars. Die maken een top app, en ziedaar, succes.
Probleem bij de verkoop
Als de jonge ondernemer vervolgens de app wil verkopen, is het risico echter groot dat het helemaal zijn app niet is. Want als dat niet goed contractueel is vastgelegd, is de app dus in bezit van de maker, en dat zijn de ontwikkelaars. Op dat moment ben je als ondernemer overgeleverd aan de goodwill van je ontwikkelaars.
Over het algemeen geldt: is jouw ondernemingsplan gebaseerd op een stuk software, probeer die software dan in eigen beheer te ontwikkelen. En kan dat niet – omdat het te duur is bijvoorbeeld – zorg er dan in ieder geval voor dat software onder jouw supervisie wordt ontwikkeld en dat het IP contractueel bij jou ligt.
Gebruik van tech libraries
Tweede situatie kom je tegen bij wat grotere bedrijven. Veel online softwarebedrijven maken gebruik van stukken software van derde partijen, de zogeheten tech libraries. Reden om dat te doen is eenvoudig genoeg: met een goede tech library hoef je zelf niets te ontwikkelen. Voor een fractie van het bedrag kun je beschikken over een goed werkend stuk software. Bovendien ben je geen tijd kwijt aan het ontwikkelen van eigen software – waardoor je als ondernemer kan focussen op groei!
Op zich hoeft het gebruik van tech libraries geen probleem te zijn, maar als je het doet, is wel belangrijk contractueel vast te leggen dat jouw onderneming toegang heeft tot de broncode van de software. Ook is het van groot belang dat er geen nare change of control-clausule in de contracten zit. Het komt voor dat beheerders van een tech library juist hopen op een verkoop(traject). Op het moment dat de verkoop wordt gerealiseerd, wordt plots het tarief voor het gebruik van de library flink verhoogd. Voor een overnemende partij is zo’n change of control-clausule dan ook een flink risico (met alle gevolgen van dien voor de waardering van de onderneming).
Eigen IP is waardevol
Hoe dan ook is het waardevol eigen IP te ontwikkelen. Bij No Monkey Business adviseren we altijd: schrap zetten, en gewoon doen! Er zijn twee redenen. De eerste is financieel. Stel, je runt een managed services provider (MSP) die pakketten van Microsoft en Salesforce verkoopt en implementeert. Op zo’n product kan je als je het goed doet tot 20 procent marge halen. Maar je bent wel gevoelig voor het prijsbeleid van de twee techgiganten. Als zij de prijs verhogen, gaat jouw marge onderuit. Die gevoeligheid is er uiteraard niet bij eigen IP. Daar is jouw marge 100 procent.
Tweede reden is dat eigen IP jouw bedrijf sterker maakt, en daarmee waardevoller. Neem opnieuw het voorbeeld van de MSP. Van 2020 tot 2022 begeleidde No Monkey Business Microsoft-reseller ABC E Business richting een verkoop. Het prachtige aan ABC E Business is dat het bedrijf veel meer is dan een reseller. Het bedrijf heeft voor verschillende sectoren templates gebouwd en die in producten verpakt, zodat hun klanten nog veel beter gebruik kunnen maken van de doorverkochte producten. Dát is een goede manier om met IP om te gaan.
Tot slot, enkele praktische overwegingen die zoal langkomen in een overnametraject.
- Aan elke klant waarmee we bij No Monkey Business werken, stellen we de vragen: “Welke software heb je ingekocht en welke contracten gaan daarmee gepaard?” We kijken met name dus of het IP in bezit is, of er sprake is van change of control-clausules en of je toegang hebt tot de broncode van (belangrijke) software.
- Een koper eist vaak extra zekerheden. Om te voorkomen dat hij na het sluiten van de deal plots wordt geconfronteerd met de nare gevolgen van (bijvoorbeeld) het ontbreken van IP, moeten onze klanten vaak garanties en vrijwaringen tekenen.
- We zeiden het hierboven al: IP is een beetje een apart geval. Veel klanten realiseren zich dan ook niet dat ze IP hebben. Tot dusver in dit artikel legden we de nadruk op software, maar ook hele andere dingen kunnen IP zijn. Stel, je bent aanbieder van een enigszins complex product, en je hebt doorheen de jaren een methode ontwikkeld waarmee jouw klanten supersnel dat product kunnen implementeren. IP zit dan niet alleen in het product, maar ook in de methode die je ontwikkelde voor de livegang van dat product!
- Daarmee hangt samen: IP is pas IP als je het beestje een naam geeft. Noem die methode niet stappenplan, maar wel Fast Track Implementation.
- Te vaak komt voor dat klanten hun (beeld)merk niet hebben geregistreerd, noch internationaal, noch in Nederland. Dat is een risico voor een koper.
- Tot slot: het is verstandig om IP in een eigen BV onder te brengen, met daarnaast een BV die voor de operationele gang van zaken (samen onder een holding). Stel, jouw bedrijf heeft jarenlang zorgvuldig IP opgebouwd, en plots komt het bedrijf in een levensbedreigende rechtszaak terecht. Als het IP in de BV zit, dan loop je het risico dat je die voor altijd kwijt bent.
Goed nadenken over IP is zowel een kwestie van het afdekken van risico’s als het creëren van kansen!
